పీయూష్ కుమార్*, అనుపమ, అలోక్, హర్షికా సింగ్, ప్రియాంక వర్మ, అభిషేక్ కుమార్ సిన్హా
???????????? (TB) ?????????????? ????? ???????????????? ????? ????????? 60 ????????? ????????? ????? 90 ????????? ???? ????????? ?????? ????? ??????? ???????????, ???????????????? TB ??????? ?????? ???????? 13 ? ???????? ????. ?????? ?????????? ???????????????? 2021??, TB 2021?? ?????? 1.6 ???????? ?????? ???? (HIV ????? 187000 ?????? ???) ???????????? ????????? ?????? ???????? COVID-19 ?????? 2 ? ???????? ????. ??????-19 ??? 2020??, TB ????? ???? ???????? ?????? ???????? ????????????, ??? ???????????? 2019?? 7.1 ???????? ????? 2020?? 5.8 ?????????? (-18%) ????????. ????????????????, ?????????? ????? ?????????????? ????, TB ????? ????? ??????? ?????????? 67% ?????? ???????? ????? ???? ??????? ?????? ?????????. ?????? ??????? ???? ???????, ??????? ??????? TB ????? 2000 ????? ??????? ??????? ????, 2020?? 204/100,000 ????? 2021?? ????? ?????? 210/100,000?? ?????????. ???????? TB ??????????? ?????? 80% ?????????? ??????????????? ???????? ???????? ??????? ????????. ??????????. COVID-19 ????? ??????? ????? ??????? ???????? ?????? ???????? ????; ???????? ??????-19 ??????????? ???? TB ?????? ????? ????? ???????? ?????? ?????? ????, ??? ???????? ???????????? TB ????? ???????????. ???????????? ???? ?????????? ????? ?????????? ?????? ???????????, TB ????? COVID-19 ???? ???????????????? ?????? ??????? ???? ?????? ?????? ????. TB ????? ?????? ????????? ????? ?????????? ??????????????? ? ??????? ????? ????????? ????????? ???? ????????? ????????????????. ???????? TB?? ??????????? ???????????????? ??????? ???? ????. ? ??????? ?????????? ??????? TB ???????????? ??????? COVID-19 ??????????? ??????????? ????????? ???????????. ??? ?????? ????????, ?????????????, ????????????????, ????????? ?????. ? ??????? ????????? ???????????? ?????? 36 ?????????? ????? UT?? ???????. TB ????? ???????????? ????? ?????? ???????? ???????? ???? ? ????????? ?????? ????????? ?????????? ??????? ???? ???? ? ????????? ????????? ????-???????? ??????????? ???????? ???? ???? ????? ??????? ????????? ??????????? ??????, ??? COVID- ????? ???????? ??? ????????? ??????????? ????????. 19 ???????. ? ??????? ????? ??????-19?? ????? ?????? ????? ??????-19 ?????? ?????????? ????? (TB) ????? ??????? ????? ?????????? ??? ?????? ??????? ?????????. ????? ??????? ????? (TB) ????? ????? ?????? ??????????? ?????????. ? ??????? ????? ???? ???????? ??????? ??????? , ????? ????? COVID-19 ??????????? ?????????? ????? (TB) ????? ????? ., 2020 ????? 2021 ?? ????-COVID-19 ?????????? ???????? ???????? , ???? 2019. ???? ???????? ? ??????? ???? ., 2017 ?????? ????? ? ??????? ????? ????? ???????? ????, 2022?? ?? ??????? ?????????? ??????? ??????? ????? (TB) ?????? ?????????????. ? ??????? ????? COVID-19 ?????? TB ???? ??????????? 7.79% ???????? ????. ????? COVID-19 ?????????? ???? ., 2020?? 580869 ??????? ???? 24.29% ?????? ???????????? ????? (TB) ????? ????? ???????? ????????? ? ??????? ?????????????. ??? ?? ????-COVID-19 ?????????? ???????? . , 2019. ?????. ??????-19?? ????? ??????????? ?????????? ????? (TB) ?????? ????????? 29.59% ???????? 2018 ????? 2019?? 18.49%. ? ??????? ????? ??????? ?????? ???????, ???????? ??????????? 2025 ???????? ?????? NTEP ??????????? ???????? ??????????